مقدمه

سنجش هموگلوبین یک نشانگر دقیق برای تشخیص اختلال آنمی است. آنمی یک شرایط کلینیکی است که ظرفیت حمل اکسیژن توسط گلبول‌های قرمز خونی کاهش یافته و اکسیژن کافی به ارگان‌ها و بافت‌های بدن نمی‌رسد. آنمی یک بیماری کاملا مستقل نیست، بلکه می‌تواند نشانه‌ای از وجود سایر بیماری‌ها هم باشد. ارزیابی هموگلوبین، به عنوان یک پروتئین مهم در سلول‌های قرمز خونی یک آزمایش قابل اعتماد کلینیکی برای تشخیص آنمی شده است. اندازه‌گیری هموگلوبین به کمک هموگلوبین‌مترها (یا آنالیزورها) یک روش ارزان برای افراد دچار کم خونی است.

چرا سطح هموگلوبین باید سنجیده شود؟

هموگلوبین یک جز حیاتی در بدن ماست که تقریبا 90% وزن خشک یک سلول قرمز خونی بالغ را در بر می‌گیرد. این جز در واقع یک متالوپروتئین بوده که متشکل از آهن و یک زنجیره‌ی پروتئینی است. هموگلوبین در بدن بزرگسالان HbA و در بدن نوزادان HbF نام دارد. 

مهم‌ترین کار هموگلوبین انتقال اکسیژن در گلبول‌های قرمز است. آهن موجود در آن با اکسیژن یک پیوند ایجاد کرده و بافت‌ها منتقل می‌شود. پروتئین موجود در هموگلوبین این پیوند را تسهیل می‌کند. همچنین هموگلوبین کربن‌دی اکسید را از بافت‌ها گرفته و به ریه‌ها منتقل می‌کند. هموگلوبین نوزادان راحت‌تر از هموگلوبین بزرگسالان به اکسیژن متصل می‌شود.

غلظت پایین هموگلوبین می‌تواند منجر به بیماری‌های مختلفی شود. هموگلوبینمترها به عنوان یک روش استاندارد طلایی در ارزیابی هموگلوبین عمل می‌کنند. این دستگاه‌ها قابل اعتماد، کاربرپسند و پرتابل بوده و می‌توانند در مکان‌هایی که امکانات آزمایشگاهی کمی دارند به کار روند.

انواع روش‌ها برای اندازه‌گیری هموگلوبین خون چیست؟

به طور کلی روش‌های اندازه‌گیری خون به دو دسته‌ی تهاجمی و غیرتهاجمی تقسیم می‌شوند. 

روش‌های تهاجمی:

در این روش‌‌ها نمونه‌های خونی به وسیله‌ی یک سوزن از فرد گرفته می‌شود. تکنیک‌های زیر از جمله روش‌های تهاجمی هستند:

1- مقیاس رنگی هموگلوبین سازمان بهداشت جهانی

2- هموگوبین‌مترهایی بر پایه‌ی فوتومتری (مانند هموکیو)

3- co-oximetry بر اساس اصل اسپکتروفوتومتری (مانند هموگلوبینمتر OptoHb 101 پرتو آوای اطلس)

4- آنالیزورهای آزمایشگاهی خودکار در آزمایشگاه‌های خون‌شناسی

روش‌های غیرتهاجمی:

در این روش هیچ نمونه‌گیری انجام نمی‌گیرد بلکه از اصول تصویربرداری و حسگری برای انجام تست کمک می‌گیرند. روش‌های زیر از جمله این موارد هستند:

1- آگزیمتری پالسی

2- فوتوپلتیسموگرافی

3- روش‌های اپتوآکوستیک

4- روش طیف‌سنجی بازتابی پخش

هرکدام از روش‌های بالا مزایا و محدودیت‌های خودشان را دارند.

میزان نرمال هموگلوبین چقدر است؟

میزان غلظت هموگلوبین برای افراد مختلف بسته به جنسیت متفاوت است. اما به طور کلی می‌توان گفت بازه‌ی نرمال به صورت زیر است:

مردها: 13 تا 17 گرم/دسی‌لیتر

زن‌ها: 12 تا 15 گرم/ دسی‌لیتر

مقدار قابل قبول سازمان بهداشت جهانی برای مبتلا خواندن افراد به کم‌خونی:

مردها: کمتر از 13 گرم/دسی‌لیتر

زن‌ها: کمتر از 12 گرم/دسی‌لیتر

زنان باردار: کمتر از 11 گرم/دسی‌لیتر